ทักขิณา หมายความว่าอย่างไร

 

---

 พระสูตรที่เกี่ยวข้อง

กาลทานสูตร

  ดูกรภิกษุทั้งหลาย กาลทาน ๕ ประการนี้ ๕ ประการเป็นไฉน คือ

ทายกย่อมให้ทานแก่ผู้มาสู่ถิ่นของตน ๑

ทายกย่อมให้ทานแก่ผู้เตรียมจะไป ๑

ทายกย่อมให้ทานในสมัย ข้าวแพง ๑

ทายกย่อมให้ข้าวใหม่แก่ผู้มีศีล ๑

ทายกย่อมให้ผลไม้ใหม่แก่ผู้มีศีล ๑

ดูกรภิกษุ ทั้งหลาย กาลทาน๕ ประการนี้แล ฯ ผู้มีปัญญา รู้ความประสงค์ ปราศจากความตระหนี่ ย่อมให้ทานในกาลที่ควรให้ เพราะผู้ให้ทานตามกาลในพระอริยเจ้าทั้งหลาย ผู้ปฏิบัติซื่อตรง ผู้มีใจคงที่ เป็นผู้มีใจผ่องใสทักขิณาทานจึงจะมีผลไพบูลย์

ชนเหล่าใด ย่อมอนุโมทนาหรือช่วยเหลือในทักขิณาทานนั้น ทักขิณาทานนั้นย่อมไม่มีผลบกพร่อง เพราะการอนุโมทนาหรือการช่วยเหลือนั้นแม้พวกที่อนุโมทนา หรือช่วยเหลือ ย่อมเป็นผู้มีส่วนแห่งบุญเพราะฉะนั้น ผู้มีจิตไม่ท้อถอยจึง ควรให้ทานในเขตที่มีผลมาก บุญทั้งหลายย่อมเป็นที่พึ่งของสัตว์ทั้งหลายในปรโลก ฯ 

 

(ไทย)ปญจก. อํ. ๒๒/๓๖/๓๖.คลิกดูพระสูตร

(บาลี)ปญจก. อํ. ๒๒/๔๔/๓๖.คลิกดูพระสูตร

 

ทักษิณาเป็นปาฏิปุคคลิก

               ดูกรอานนท์ ก็ทักษิณาเป็นปาฏิปุคคลิกมี ๑๔ อย่าง คือ

ให้ทานในตถาคต อรหันตสัมมาสัมพุทธ นี้เป็นทักษิณาปาฏิปุคคลิกประการที่ ๑

ให้ทานในพระปัจเจกสัมพุทธ นี้เป็นทักษิณาปาฏิปุคคลิกประการที่ ๒

ให้ทานในสาวกของตถาคตผู้เป็นพระอรหันต์ นี้เป็นทักษิณา ปาฏิปุคคลิกประการที่ ๓

ให้ทาน ในท่านผู้ปฏิบัติเพื่อทำอรหัตผลให้แจ้ง นี้เป็นทักษิณาปาฏิปุคคลิก ประการที่ ๔

ให้ทานแก่พระอนาคามี นี้เป็นทักษิณาปาฏิปุคคลิกประการที่ ๕ ให้ทาน

ในท่านผู้ ปฏิบัติเพื่อทำอนาคามิผลให้แจ้ง นี้เป็นทักษิณาปาฏิปุคคลิกประการที่ ๖

ให้ทาน แก่พระสกทาคามี นี้เป็นทักษิณาปาฏิปุคคลิกประการที่ ๗

 

ให้ทานในท่านผู้ปฏิบัติเพื่อทำสกทาคามิผลให้แจ้ง นี้เป็นทักษิณาปาฏิปุคคลิกประการที่ ๘

ให้ทานในพระโสดาบัน นี้เป็นทักษิณาปาฏิปุคคลิกประการที่ ๙

ให้ทานในท่านผู้ปฏิบัติเพื่อทำโสดาปัตติผลให้แจ้ง นี้เป็นทักษิณาปาฏิปุคคลิกประการที่ ๑๐

ให้ทาน ในบุคคลภายนอกผู้ปราศจากความกำหนัดในกาม นี้เป็นทักษิณาปาฏิปุคคลิกประการที่ ๑๑

ให้ทานในบุคคลผู้มีศีล นี้เป็นทักษิณาปาฏิปุคคลิกประการที่ ๑๒

ให้ทานในปุถุชนผู้ทุศีล นี้เป็น ทักษิณาปาฏิปุคคลิกประการที่ ๑๓

ให้ทานในสัตว์เดียรัจฉาน นี้เป็นทักษิณาปาฏิปุคคลิกประการ ที่ ๑๔ ฯ

 

(ไทย)อุปริ. ม.๑๔/๓๔๓/๗๑๐-๗๑๑.คลิกดูพระสูตร

(บาลี)อุปริ. ม.๑๔/๔๕๖/๗๑๐-๗๑๑.คลิกดูพระสูตร

มารดาบิดาผู้เป็นทิศเบื้องหน้า

 ดูกรคฤหบดีบุตร มารดาบิดาผู้เป็นทิศเบื้องหน้า อันบุตรพึงบำรุงด้วยสถาน ๕ คือ

ด้วยตั้งใจไว้ว่าท่านเลี้ยงเรามา เราจักเลี้ยงท่านตอบ ๑

จักรับทำกิจของท่าน ๑

จักดำรงวงศ์สกุล ๑

จักปฏิบัติตนให้เป็นผู้สมควรรับทรัพย์มรดก ๑

ก็หรือเมื่อท่านละไปแล้ว ทำกาล กิริยาแล้ว จักตามเพิ่มให้ซึ่งทักษิณา ๑ ฯ

 

ดูกรคฤหบดีบุตร มารดาบิดาผู้เป็นทิศเบื้องหน้าอันบุตรบำรุงด้วยสถาน ๕ เหล่านี้แล้ว

ย่อมอนุเคราะห์บุตรด้วยสถาน ๕ คือ

ห้ามจากความชั่ว ๑

ให้ตั้งอยู่ในความดี ๑

ให้ศึกษา ศิลปวิทยา ๑

หาภรรยาที่สมควรให้ ๑

มอบทรัพย์ให้ในสมัย ๑ ฯ

 

ดูกรคฤหบดีบุตร มารดาบิดาผู้เป็นทิศเบื้องหน้าอันบุตรบำรุงด้วยสถาน ๕ เหล่านี้แล้ว ย่อมอนุเคราะห์บุตรด้วยสถาน ๕ เหล่านี้ ทิศเบื้องหน้านั้น ชื่อว่าอันบุตรปกปิดให้เกษมสำราญ ให้ไม่มีภัยด้วยประการฉะนี้ ฯ

 

(ไทย)ปา. ที. ๑๑/๑๔๔/๑๙๙.คลิกดูพระสูตร

(บาลี)ปา. ที. ๑๑/๒๐๒/๑๙๙.คลิกดูพระสูตร