ภิกษุทั้งหลาย !  เปรียบเหมือนท่อนไม้อันบุคคลซัดขึ้นไปสู่อากาศ  บางคราวตกเอาโคนลง  บางคราวตกเอาตอนกลางลง  บางคราวตกเอาปลายลง ข้อนี้ฉันใด     

ภิกษุทั้งหลาย !   สัตว์ที่มีอวิชชาเป็นเครื่องกั้น มีตัณหาเป็นเครื่องผูก แล่นไปอยู่ท่องเที่ยวไปอยู่ในสังสารวัฏ ก็ทำนองเดียวกัน บางคราวแล่นไปจากโลกนี้สู่โลกอื่น บางคราวแล่นจากโลกอื่นสู่โลกนี้.   

ข้อนั้นเพราะเหตุไรเล่า ?

ภิกษุทั้งหลาย !  ข้อนั้น  เพราะความที่เขาเป็นผู้ไม่เห็นซึ่งอริยสัจทั้งสี่.  อริยสัจสี่อย่างไรเล่า ?  สี่อย่างคือ     อริยสัจคือทุกข์     อริยสัจคือเหตุให้เกิดขึ้นแห่งทุกข์  อริยสัจคือความดับไม่เหลือแห่งทุกข์  อริยสัจคือทางดำเนินให้ถึงความดับไม่เหลือแห่งทุกข์.

ภิกษุทั้งหลาย !   เพราะเหตุนั้น  ในเรื่องนี้  เธอพึงประกอบโยคกรรมอันเป็นเครื่องกระทำให้รู้ว่า

“ทุกข์ เป็นอย่างนี้,

เหตุให้เกิดขึ้นแห่งทุกข์ เป็นอย่างนี้,

ความดับไม่เหลือแห่งทุกข์ เป็นอย่างนี้,

ทางดำเนินให้ถึงความดับไม่เหลือแห่งทุกข์ เป็นอย่างนี้.” ดังนี้.

อริยสัจจากพระโอษฐ์ ๑ หน้า ๙๗

(ไทย) มหาวาร. สํ. ๑๙/๔๓๕/๑๗๑๖.คลิกดูพระสูตร

(บาลี) มหาวาร. สํ. ๑๙/๕๕๐/๑๗๑๖.คลิกดูพระสูตร

สาติ ! จริงหรือตามที่ได้ยินว่า เธอมีทิฏฐิอันลามกเกิดขึ้นแล้วอย่างนี้ว่า “เราย่อมรู้ทั่วถึงธรรม ตามที่พระผู้มีพระภาคทรงแสดงแล้วว่า วิญญาณนี้นี่แหละ ย่อมแล่นไป ย่อมท่องเที่ยวไป, หาใช่สิ่งอื่นไม่” ดังนี้ ?  

“ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ !  ข้าพระองค์ย่อมรู้ทั่วถึงธรรม ตามที่พระผู้มีพระภาคทรงแสดงแล้วเช่นนั้นว่า วิญญาณนี้นี่แหละ ย่อมแล่นไป ย่อมท่องเที่ยวไป หาใช่สิ่งอื่นไม่  ดังนี้”.    

 สาติ ! วิญญาณนั้น เป็นอย่างไร ?  

   “ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ !  นั่นคือสภาพที่เป็นผู้พูด ผู้รู้สึก (ต่อเวทนา) ซึ่งเสวยวิบากแห่งกรรมดีกรรมชั่ว ท. ในภพนั้น ๆ”.      

โมฆบุรุษ ! เธอรู้ทั่วถึงธรรมที่เราแสดงแล้วอย่างนี้ เมื่อแสดงแก่ใครเล่า.

โมฆบุรุษ !  เรากล่าววิญญาณ  ว่าเป็นปฏิจจสมุปปันนธรรม  (สิ่งที่อาศัยปัจจัยแล้วเกิดขึ้น) โดยปริยายเป็นอันมาก; ถ้าเว้น จากปัจจัยแล้ว ความเกิดแห่งวิญญาณมิได้มี  ดังนี้มิใช่หรือ.  

โมฆบุรุษ !  เมื่อเป็นอย่างนั้น  เธอชื่อว่า  ย่อมกล่าวตู่เราด้วยถ้อยคำที่ตนเองถือเอาผิดด้วย ย่อมขุดตนเองด้วย ย่อมประสบสิ่งมิใช่บุญเป็นอันมากด้วย;

โมฆบุรุษ ! ข้อนั้นแหละ จักเป็นไปเพื่อความทุกข์ ไม่เกื้อกูลแก่เธอตลอดกาลนาน ดังนี้.  

พุทธประวัติจากพระโอษฐ์ หน้า ๒๖๘

(ไทย) มู.ม. ๑๒/๓๓๑/๔๔๒.คลิกดูพระสูตร

(บาลี) มู.ม. ๑๒/๔๗๑/๔๔๒ .คลิกดูพระสูตร