ภิกษุทั้งหลาย ! ภพ เป็นอย่างไรเล่า ?

ภิกษุทั้งหลาย ! ภพทั้งหลาย ๓ อย่าง เหล่านี้คือ :-

กามภพ

รูปภพ

อรูปภพ.

ภิกษุทั้งหลาย ! นี้เรียกว่า ภพ.

ความก่อขึ้นพร้อมแห่งภพ ย่อมมี

เพราะความก่อขึ้นพร้อมแห่งอุปาทาน

ความดับไม่เหลือแห่งภพ ย่อมมี

เพราะความดับไม่เหลือแห่งอุปาทาน

มรรคอันประกอบด้วยองค์ ๘ อันประเสริฐนั่นเอง

เป็นปฏิปทาให้ถึงความดับไม่เหลือแห่งภพ

ได้แก่สิ่งเหล่านี้คือ :-

ความเห็นชอบ ความดำริชอบ

การพูดจาชอบ การทำการงานชอบ

การเลี้ยงชีวิตชอบ  ความพากเพียรชอบ

ความระลึกชอบ ความตั้งใจมั่นชอบ.

ภพภูมิ หน้า ๓

(ไทย) นิทาน. สํ. ๑๖/๓๙/๙๑.: คลิกดูพระสูตร

(บาลี) นิทาน. สํ. ๑๖/๕๑/๙๑: คลิกดูพระสูตร

ภิกษุทั้งหลาย ! วิญญาณ ซึ่งเข้าถือเอารูปตั้งอยู่ ก็ตั้งอยู่ได้ เป็นวิญญาณที่มีรูปเป็นอารมณ์ มีรูปเป็น

ที่ตั้งอาศัย มีนันทิเป็นที่เข้าไปส้องเสพ ก็ถึงความเจริญงอกงาม ไพบูลย์ได้.

ภิกษุทั้งหลาย ! วิญญาณ ซึ่งเข้าถือเอาเวทนาตั้งอยู่ ก็ตั้งอยู่ได้ เป็นวิญญาณที่มีเวทนาเป็นอารมณ์

มีเวทนาเป็นที่ตั้งอาศัย มีนันทิเป็นที่เข้าไปส้องเสพ ก็ถึงความเจริญ งอกงาม ไพบูลย์ได้.

ภิกษุทั้งหลาย ! วิญญาณ ซึ่งเข้าถือเอาสัญญาตั้งอยู่ ก็ตั้งอยู่ได้ เป็นวิญญาณที่มีสัญญาเป็นอารมณ์

มีสัญญาเป็นที่ตั้งอาศัย มีนันทิเป็นที่เข้าไปส้องเสพ ก็ถึงความเจริญ งอกงาม ไพบูลย์ได้.

ภิกษุทั้งหลาย ! วิญญาณ ซึ่งเข้าถือเอาสังขารตั้งอยู่ ก็ตั้งอยู่ได้ เป็นวิญญาณที่มีสังขารเป็นอารมณ์

มีสังขารเป็นที่ตั้งอาศัย มีนันทิเป็นที่เข้าไปส้องเสพ ก็ถึงความเจริญ งอกงาม ไพบูลย์ได้.

ภิกษุทั้งหลาย ! ผู้ใดจะพึงกล่าวอย่างนี้ว่า :-

เราจักบัญญัติซึ่งการมา การไป

การจุติ (การตาย) การอุบัติ (การเกิด)

ความเจริญ ความงอกงาม

และความไพบูลย์ของวิญญาณ

โดยเว้นจากรูป เว้นจากเวทนา

เว้นจากสัญญา และเว้นจากสังขาร ดังนี้นั้น

นี่ไม่ใช่ฐานะที่จักมีได้เลย.

ภพภูมิ หน้า ๑๑

(ไทย)ขนฺธ. สํ. ๑๗/๕๔-๕๕/๑๐๖-๑๐๗: คลิกดูพระสูตร

(บาลี) ขนฺธ. สํ. ๑๗/๖๗-๖๘/๑๐๖-๑๐๗ : คลิกดูพระสูตร

“ภิกษุ ทั้งหลาย. !

รูปไม่เที่ยง เวทนาไม่เที่ยง สัญญาไม่เที่ยง

สังขารไม่เที่ยง วิญญาณไม่เที่ยง.

ภิกษุ ทั้งหลาย. !

รูปไม่ใช่ตัวตน เวทนาไม่ใช่ตัวตน

สัญญาไม่ใช่ตัวตน สังขารไม่ใช่ตัวตน

วิญญาณไม่ใช่ตัวตน.

สังขารทั้งหลายทั้งปวงไม่เที่ยง;

ธรรมทั้งหลายทั้งปวงไม่ใช่ตัวตน” ดังนี้.

อัคคิเวสสนะ ! เราย่อมนำสาวกทั้งหลายไปอย่างนี้,

อนึ่ง อนุสาสนีของเรา ย่อมเป็นไปในสาวกทั้งหลาย ส่วนมาก

มีส่วนแห่งการจำแนกอย่างนี้, ดังนี้.

 (ไทย) มู. ม. ๑๒/๓๐๒/๓๙๖: คลิกดูพระสูตร

(บาลี)มู. ม. ๑๒/๔๒๓/๓๙๖: คลิกดูพระสูตร