เมื่อคิดถึงสิ่งใด แสดงว่าพอใจในสิ่งนั้น

ภิกษุทั้งหลาย ! ถ้าบุคคลย่อมคิดถึงสิ่งใดอยู่ (เจเตติ) ย่อมดำริถึงสิ่งใดอยู่ (ปกปฺเปติ) และย่อมมีจิตฝังลงไปในสิ่งใดอยู่ (อนุเสติ) สิ่งนั้นย่อมเป็นอารมณ์เพื่อการตั้งอยู่แห่งวิญญาณ.

เมื่ออารมณ์ มีอยู่, ความตั้งขึ้นเฉพาะแห่งวิญญาณ ย่อมมี; เมื่อวิญญาณนั้น ตั้งขึ้นเฉพาะ เจริญงอกงามแล้ว, ความเกิดขึ้นแห่งภพใหม่ต่อไป ย่อมมี; เมื่อความเกิดขึ้นแห่งภพใหม่ต่อไป มี, ชาติชรามรณะ โสกะปริเทวะทุกขะโทมนัสอุปายาสทั้งหลาย จึงเกิดขึ้นครบถ้วนต่อไป :

ความเกิดขึ้นพร้อมแห่งกองทุกข์ทั้งสิ้นนี้ ย่อมมี ด้วยอาการอย่างนี้.

อินทรีย์สังวร หน้า ๓๔

(ภาษาไทย) นิทาน. สํ. ๑๖/๖๓/๑๔๕ : คลิกดูพระสูตร

 ตัณหา คือ เครื่องนำไปสู่ภพใหม่ อันเป็นเหตุเกิดทุกข์

ภิกษุทั้งหลาย ! ถ้าบุคคลย่อมคิด ถึงสิ่งใดอยู่ (เจเตติ) ย่อมดำริ ถึงสิ่งใดอยู่ (ปกปฺเปติ) และย่อมมีใจฝังลงไป ในสิ่งใดอยู่ (อนุเสติ) (อารมฺมณเมตํ โหติ วิญฺญาณสฺส ฐิติยา) สิ่งนั้นย่อมเป็นอารมณ์เพื่อการตั้งอยู่แห่งวิญญาณ (อารมฺมเณ สติ ปติฏฺฐา วิญฺญาณสฺส โหติ)

เมื่ออารมณ์ มีอยู่, ความตั้งขึ้นเฉพาะแห่งวิญญาณ ย่อมมี (ตสฺมึ ปติฏฺฐิเต วิญฺญาเณ วิรูเฬฺห นติ โหติ) เมื่อวิญญาณนั้น ตั้งขึ้นเฉพาะ เจริญงอกงามแล้ว, ย่อมมีการน้อมไป (นติยา สติ อาคติคติ โหติ)

เมื่อมีการน้อมไป, ย่อมมีการไปการมา (อาคติคติยา สติ จุตูปปาโต โหติ) เมื่อมีการไปการมา, ย่อมมีการเคลื่อนการบังเกิด เมื่อมีการเคลื่อนการบังเกิด, ชาติชรามรณะ โสกะปริเทวะฯจึงเกิดขึ้นครบถ้วน ความเกิดขึ้นพร้อมแห่งกองทุกข์ทั้งสิ้นนี้ ย่อมมี ด้วยอาการอย่างนี้.

ภิกษุทั้งหลาย ! ถ้าบุคคลย่อมไม่คิดถึงสิ่งใด ย่อมไม่ดำริถึงสิ่งใด แต่เขายังมีใจปักลงไปในสิ่งใดอยู่ สิ่งนั้นย่อมเป็นอารมณ์เพื่อการตั้งอยู่แห่งวิญญาณ.

เมื่ออารมณ์ มีอยู่, ความตั้งขึ้นเฉพาะแห่งวิญญาณย่อมมี เมื่อวิญญาณนั้น ตั้งขึ้นเฉพาะ เจริญงอกงามแล้ว, ย่อมมีการน้อมไป เมื่อมีการน้อมไป, ย่อมมีการไปการมา เมื่อมีการไปการมา, ย่อมมีการเคลื่อนการบังเกิด เมื่อมีการเคลื่อนการบังเกิด, ชาติชรามรณะ โสกะปริเทวะฯจึงเกิดขึ้นครบถ้วน ความเกิดขึ้นพร้อมแห่งกองทุกข์ทั้งสิ้นนี้ ย่อมมี ด้วยอาการอย่างนี้.

อินทรีย์สังวร หน้า ๔๑

(ภาษาไทย) นิทาน. สํ. ๑๖/๖๕/๑๔๙ : คลิกดูพระสูตร