สิ่งที่ควรรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับ “กรรม”

ภิกษุทั้งหลาย เรากล่าวซึ่งเจตนาว่าเป็นกรรม เพราะว่าบุคคลเจตนาแล้ว ย่อมกระทำซึ่งกรรมด้วยกาย ด้วยวาจา ด้วยใจ ...

ภิกษุทั้งหลาย เหตุเกิด (นิทานสัมภวะ) แห่งกรรมทั้งหลาย เป็นอย่างไรเล่า ?

ภิกษุทั้งหลาย เหตุเกิดแห่งกรรมทั้งหลาย คือ ผัสสะ.

ภิกษุทั้งหลาย ความมีประมาณต่างๆ (เวมัตตตา) แห่งกรรมทั้งหลาย เป็นอย่างไรเล่า ?

ภิกษุทั้งหลาย

กรรมที่ทำให้สัตว์เสวยเวทนาในนรก มีอยู่,
กรรมที่ทำให้สัตว์เสวยเวทนาในกำเนิดเดรัจฉาน มีอยู่,
กรรมที่ทำสัตว์ให้เสวยเวทนาในเปรตวิสัย มีอยู่,
กรรมที่ทำสัตว์เสวยเวทนาในมนุษยโลก มีอยู่,
กรรมที่ทำสัตว์เสวยเวทนาในเทวโลก มีอยู่...

ภิกษุทั้งหลาย วิบากแห่งกรรมทั้งหลาย เป็นอย่างไรเล่า ?

ภิกษุทั้งหลาย เรากล่าววิบากแห่งกรรมทั้งหลายว่า มีอยู่ ๓ อย่าง คือ วิบากในทิฏฐธรรม (คือทันควัน) หรือว่า วิบากในอุปะปัชชะ (คือในเวลาต่อมา) หรือว่า วิบากใน อปรปริยายะ (คือในเวลาต่อมาอีก) ... 

ภิกษุทั้งหลาย ความดับแห่งกรรม เป็นอย่างไรเล่า ?

ภิกษุทั้งหลาย ความดับแห่งกรรม ย่อมมีเพราะความดับแห่งผัสสะ.

อริยมรรคมีองค์ ๘ นี้นั่นเอง เป็นข้อปฏิบัติให้ถึงความดับไม่เหลือแห่งกรรม (กัมมนิโรธคามินีปฏิปทา); ได้แก่ สิ่งเหล่านี้ คือ สัมมาทิฏฐิ สัมมาสังกัปปะ สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะ สัมมาวายามะ สัมมาสติ สัมมาสมาธิ

ปฐมธรรม  หน้า ๑๑๔

(ภาษาไทย) ฉกฺก. อํ.  ๒๒/๓๖๕/๓๓๔ : คลิกดูพระสูตร