ภิกษุทั้งหลาย ! ในกาลยืดยาวนานฝ่ายอดีต, สมณะ หรือพราหมณ์เหล่าใด ประกาศธรรมที่ตนรู้ดียิ่งแล้วตามเป็นจริง สมณะหรือพราหมณ์เหล่านั้นทุกท่าน ประกาศแล้ว ซึ่งความจริงอันประเสริฐสี่อย่าง, ในกาลยืดยาวนานฝ่ายอนาคต,สมณะ หรือพราหมณ์เหล่าใด จักประกาศธรรมที่ตนรู้ดียิ่งแล้วตามเป็นจริง สมณะหรือพราหมณ์เหล่านั้นทุกท่าน จักประกาศซึ่งความจริงอันประเสริฐสี่อย่าง. ในกาลเป็นปัจจุบันนี้, สมณะหรือพราหมณ์เหล่าใด ประกาศอยู่ซึ่งธรรมที่ตนรู้ดียิ่งแล้วตามเป็นจริง สมณะหรือพราหมณ์เหล่านั้นทุกท่าน ย่อมประกาศอยู่ ซึ่งความจริงอันประเสริฐสี่อย่าง. ความจริงอันประเสริฐสี่อย่างนั้นเหล่าไหนเล่า ? สี่อย่างคือความจริงอันประเสริฐ คือ ทุกข์, เหตุให้เกิดทุกข์, ความดับไม่เหลือของทุกข์ และทางดำเนินให้ถึงความดับไม่เหลือของทุกข์.

ภิกษุทั้งหลาย ! เพราะเหตุนั้น ในกรณีนี้ พวกเธอพึง ทำความเพียรเพื่อให้รู้ตามเป็นจริง ว่า “นี้เป็นทุกข์, นี้เป็นเหตุให้เกิดขึ้นแห่งทุกข์, นี้เป็นความดับไม่เหลือแห่งทุกข์, นี้เป็นทางดำเนินให้ถึงความดับไม่เหลือแห่งทุกข์,” ดังนี้เถิด.

อริยสัจจากพระโอษฐ์ ภาคต้น หน้า ๗๒

(ไทย) มหาวาร. สํ. ๑๙/๔๑๕/๑๖๕๙. : คลิกดูพระสูตร

(บาลี) มหาวาร. สํ. ๑๙/๕๒๒/๑๖๕๙. : คลิกดูพระสูตร

“สิ่ง” สิ่งหนึ่งซึ่งบุคคลพึงรู้แจ้ง

เป็นสิ่งที่ไม่มีปรากฏการณ์ ไม่มีที่สุด

มีทางปฏิบัติเข้ามาถึงได้โดยรอบนั้น มีอยู่;

ใน “สิ่ง” นั้นแหละ

ดิน น้ำ ไฟ ลม ไม่หยั่งลงได้;

ใน “สิ่ง” นั้นแหละ

ความยาว ความสั้น ความเล็ก ความใหญ่

ความงาม ความไม่งาม ไม่หยั่งลงได้;

ใน “สิ่ง” นั้นแหละ

นามรูป ย่อมดับสนิทไม่มีเศษเหลือ;

นามรูป ดับสนิท ใน “สิ่ง” นี้

เพราะการดับสนิทของวิญญาณ; ดังนี้แล.

หนังสือปฐมธรรม หน้า ๓๐๓

(ไทย)สี. ที. ๙/๓๒๙/๓๔๘-๓๕๐: คลิกดูพระสูตร

(บาลี)สี. ที. ๙/๒๘๒/๓๔๘-๓๕๐: คลิกดูพระสูตร

ภิกษุทั้งหลาย ! สังขตลักษณะแห่งสังขตธรรม

๓ อย่าง เหล่านี้ มีอยู่. 

๓ อย่างอย่างไรเล่า ? ๓ อย่างคือ :-

๑. มีการเกิดปรากฏ (อุปฺปาโท ปญฺญายติ);

๒. มีการเสื่อมปรากฏ (วโย ปญฺญายติ);

๓. เมื่อตั้งอยู่ก็มีภาวะอย่างอื่นปรากฏ (ฐิตสฺส อญฺญถตฺตํ ปญฺญายติ).

ภิกษุทั้งหลาย ! สามอย่างเหล่านี้แล คือ สังขตลักษณะแห่งสังขตธรรม.

หนังสือปฐมธรรม หน้า ๓๐๔

(ไทย)ติก. อํ. ๒๐/๑๔๔/๔๘๖-๔๘๗: คลิกดูพระสูตร

(บาลี)ติก. อํ. ๒๐/๑๙๒/๔๘๖-๔๘๗: คลิกดูพระสูตร